જૂનાગઢ જિલ્લા વિશે About Junagadh District

જૂનાગઢ જિલ્લા વિશે About Junagadh District 

જૂનાગઢ જિલ્લો ભારતના ગુજરાત રાજ્યમાં આવેલો એક મહત્વનો જિલ્લો છે. તેની મુખ્યાલય જૂનાગઢ શહેરમાં છે, જે ગણપણાંથી અને તેની ઐતિહાસિક અને પ્રાકૃતિક વિશેષતાઓ માટે પ્રખ્યાત છે.

જૂનાગઢ જિલ્લાનું મુખ્ય આકર્ષણ ગિરનાર પર્વત છે, જે ભારતીય ઉપખંડના સૌથી પવિત્ર પર્વતોમાં એક માનવામાં આવે છે. આ પર્વત પર અનેક ધર્મો માટે મહત્ત્વના તીર્થસ્થાનો છે, જેમકે અમ્બા માતાનું મંદિરસ્થાન અને જૈન દેરાસર. દરેક વર્ષની "ગિરનાર પરિક્રમા" પણ ખુબ જ જાણીતું છે, જેમાં હજારો યાત્રાળુઓ ભાગ લે છે.

જિલ્લાના દારિયાઈ વિસ્તારને કારણે, જૂનાગઢમાં પર્યટન અને માછીમારી મુખ્ય આર્થિક પ્રવૃત્તિઓમાંનો એક છે. સોમનાથનું મંદિર, દ્વારકાના મંદિર જેવી પ્રખ્યાત ધાર્મિક સ્થળો પણ નજીકમાં છે, જે અહીંના આકર્ષણો વધારવામાં સહાયક બને છે.

જુનાગઢ જિલ્લાની સંસ્કૃતિ, જલવાયુ, અને સંસ્કાર ધીરે ધીરે આધુનિકતાની સાથે જોડાઈ રહી છે, છતાંય તેનું પરંપરાગત મહત્વ અવિરત છે.

જૂનાગઢ જિલ્લો તેની ઐતિહાસિક મહત્વતા, વૈવિધ્યસભર સંસ્કૃતિ, અને પ્રાકૃતિક સુંદરતાને કારણે ગુજરાતના વિશિષ્ટ વિસ્તારોમાં ગણી શકાય છે.

ઐતિહાસિક મહત્વ:

જૂનાગઢનો ઇતિહાસ અત્યંત સમૃદ્ધ અને વૈવિધ્યસભર છે. આ શહેરના નામનો ઉલ્લેખ "યુવનગઢ" તરીકે પણ થાય છે, જે ગ્રીક શાસક મેગાસ્થનીઝના સમયમાં પ્રચલિત હતું. અહીના નવાબો દ્વારા બાંધવામાં આવેલા જુદા જુદા કિલ્લા, દરવાજા, અને શાહી સ્થાપત્યો આજે પણ જોવા મળી શકે છે. તેમા ઉપરકોટ કિલ્લો અને મહાબત મકબરો ખાસ ઉલ્લેખનીય છે.

ગિરનાર પર્વત:

ગિરનાર પર્વત જૂનાગઢની ઓળખ છે. 3666 ફૂટ ઊંચા આ પર્વત પર શ્રાવણ, કાર્તિક અને મઘર મહિનામાં હજી વધુ જૈન અને હિન્દુ યાત્રાળુઓ ભક્તિથી ચડવા આવે છે. અહીં આશાપુરા માતાનું મંદિર, જુનાગઢમાં આવેલું મોટું જુનાગઢ કિલ્લો અને નરસિંહ મહાદેવનું મંદિર ખાસ આકર્ષણ છે.

પર્યટન અને પ્રવાસન:

જૂનાગઢના નજીકના વિસ્તારોમાં દર્શનીય સ્થળો અને તીર્થસ્થાનોની ભવ્ય શ્રેણી છે. સાપુતારા રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન (ગિર નેશનલ પાર્ક) એ વિશ્વભરના પ્રવાસીઓ માટે વિશેષ આકર્ષણ છે, કારણકે તે એશિયાટિક સિંહોના અભયારણ્ય તરીકે ઓળખાય છે. સાસણ ગીર, જાહા એશિયાટિક સિંહો જોવા મળે છે, તે જૂનાગઢથી વધુ દૂર નથી અને પ્રકૃતિપ્રેમીઓ માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર છે.

સાંસ્કૃતિક જીવન:

જૂનાગઢ જિલ્લાની સાંસ્કૃતિક જીવનશૈલી ઘણી પ્રાચીન છે, અને આ વિસ્તારના લોકોની જીવનશૈલી પર અહીંના ઇતિહાસ અને ધર્મનો ઊંડો પ્રભાવ છે. અહીંના લોકો મુખ્યત્વે ગુજરાતી ભાષા બોલે છે, અને તેમના જીવનમાં ભક્તિ, પરંપરા, અને લોક કલાઓનો મહત્ત્વનો ભાગ છે. નકટધારાઓ અને લોકનૃત્ય પણ અહીં ખૂબ લોકપ્રિય છે.

આર્થિક પ્રવૃત્તિઓ:

જૂનાગઢમાં ખેતી, પશુપાલન, અને માછીમારી મુખ્ય આર્થિક પ્રવૃત્તિઓ છે. જામનગર અને રાજકોટ જેવા જિલ્લાઓની નજીક હોવાથી, જૂનાગઢનો વેપાર અને ઉદ્યોગ વિકસિત થયો છે. વધુમાં, અહીંયા ઔદ્યોગિક એકમો પણ વિકસાવી રહ્યા છે.

કુલમિલાવી, જૂનાગઢ જિલ્લો તેના ઐતિહાસિક, ધાર્મિક, અને પર્યાવરણીય મહત્ત્વને કારણે ગુજરાતમાં અને ભારતમાં અનોખું સ્થાન ધરાવે છે.

જૂનાગઢ જિલ્લો તેના ઐતિહાસિક, ધાર્મિક, અને પર્યાવરણીય મહત્વથી ભરપુર છે, જે અહીંના લોકોની સંસ્કૃતિ અને જીવનશૈલીમાં ઝીલાયેલી છે.

ધાર્મિક અને આસ્થાપૂર્ણ સ્થળો:

જૂનાગઢ જિલ્લો ધર્મ અને આસ્થા માટે વિશેષ સ્થાન ધરાવે છે. સોમનાથનું પ્રખ્યાત મંદિર, જે દ્વાદશ જ્યોતિર્લિંગોમાંનું એક છે, જૂનાગઢથી થોડે દૂર સોરઠ વિસ્તારમાં આવેલું છે. આ મંદિર દરેક વર્ષે લાખો ભક્તોને આકર્ષે છે.

મહોબત મકબરો (મહોબત મકબરા) - આ મકબરું જૂનાગઢ શહેરના નજદીક આવેલું છે, જે તેના અદ્વિતીય આર્કિટેક્ચર માટે જાણીતું છે. આ મકબરું ઇસ્લામિક અને યુરોપિયન શૈલીઓનો સંગમ છે, અને તેની બારીક કોતરણી અને ડોમ્સ માટે પ્રસિદ્ધ છે.

સાસણ ગીર:

સાસણ ગીર અભયારણ્ય એ જૂનાગઢ જિલ્લાનો મુખ્ય પર્યટન આકર્ષણ છે. આ અભયારણ્ય વિશ્વમાં એકમાત્ર એવી જગ્યા છે જ્યાં વન્ય જંગલી એશિયાટિક સિંહો નેચરલ હેબિટેટમાં જોવા મળે છે. ગીરના જંગલો જંગલ સફારી માટે પ્રખ્યાત છે, જ્યાં પ્રવાસીઓને સિંહો ઉપરાંત દીપડાઓ, હિરણ, અને અનેક પ્રકારના પક્ષીઓ પણ જોવા મળે છે.

જુનાગઢની ઐતિહાસિક કેળવણી:

જૂનાગઢની ઐતિહાસિક મહત્તા અને તેની ધરતી પરના વિવિધ રાજવંશો અને સંસ્કૃતિઓના પ્રભાવને કારણે, આ શહેરમાં અનેક કેળવણીસ્થાનો વિકસાવાઈ છે. જૂનાગઢનું જૂનાગઢ ક્રાફ્ટ સ્કૂલ અને જુનાગઢની કોલેજો અહીંના લોકોની શિક્ષણ જ્ઞાનની પ્યાસ પૂરી કરી રહી છે.

પર્યાવરણ અને પ્રકૃતિ:

જૂનાગઢ જિલ્લો પ્રકૃતિપ્રેમીઓ માટે સ્વર્ગ સમાન છે. ભાલકા તીર્થ, દીવંદના તીર્થસ્થાનો, અને આલિંગી પર્વત જેવા સ્થળો અહીંની કુદરતી સૌંદર્યનો અનુભવ કરવા માટે ઉત્તમ છે. ગિરનાર હિલ્સ પરનું ગોરખનાથનું સ્થાન અને તેમનું આહલાદક વાતાવરણ હિમાલયની યાદ અપાવે છે.

આદિવાસી અને લોકસાંસ્કૃતિક વારસો:

જૂનાગઢ જિલ્લામાં રહેલા આદિવાસી સમુદાયોનું જીવન અને તેમની સંસ્કૃતિ અહીંની ખાસિયતોમાંના એક છે. આદિવાસી લોકગીતો, નૃત્યો, અને તેમની પરંપરાગત હસ્તકલાકૃતિઓ જૂનાગઢની સંસ્કૃતિને વિશિષ્ટ બનાવે છે.

આર્થિક વિકાસ:

ખેતી અને પશુપાલન ઉપરાંત, જૂનાગઢમાં આર્થિક વિકાસ માટે ઘણા ઉદ્યોગો વિકસાવાયા છે. ખાસ કરીને ઔદ્યોગિક વિકાસ માટે સાસણ ગીર અને જુનાગઢ શહેર નજીકના વિસ્તારોમાં ઉદ્યોગો સ્થપાવવામાં આવ્યા છે.

તહેવારો અને ઉત્સવો:

જૂનાગઢ જિલ્લાના લોકો ધર્મ અને પરંપરાના ઉત્સવો સાથે જીવંત છે. મહાશિવરાત્રી, હોળી, દિવાળી, અને નવરાત્રી જેવા તહેવારો ઉત્સાહપૂર્વક ઉજવાય છે. ખાસ કરીને, "ગિરનાર પરિક્રમા" અને "સોમનાથ તીર્થયાત્રા" અહીંના લોકો અને યાત્રાળુઓ માટે ખાસ મહત્વ ધરાવે છે.

સમાજ અને સંસ્કૃતિ:

જૂનાગઢના લોકો મિશ્રિત સંસ્કૃતિ ધરાવે છે. અહીં હિન્દુ, મુસ્લિમ, જૈન અને અન્ય ધર્મો સાથેના લોકો શાંતિપૂર્વક રહે છે અને તેમના લોકજીવન અને તહેવારોમાં પરસ્પર ભાવનગરની ભાવના ધરાવે છે.

જૂનાગઢનો સમાવેશ ગુજરાતના આવા વિસ્તારોમાં થાય છે, જેણે તેના વૈવિધ્યસભર ધરોહરને આજના આધુનિક યુગમાં પણ જાળવી રાખ્યો છે.

જૂનાગઢ જિલ્લાના તાલુકાઓ

કેશોદ

જુનાગઢ ગ્રામ્ય

જુનાગઢ શહેર

ભેંસાણ

માણાવદર

માળિયા

માંગરોળ

મેંદરડા

વંથલી

વિસાવદર

૧૫ ઓગસ્ટ ૨૦૧૩ના રોજ આ જિલ્લામાંથી અલગ ગીર સોમનાથ જિલ્લાની રચના કરવામાં આવી હતી. નવ રચિત જિલ્લામાં, વેરાવળ, તાલાળા, સુત્રાપાડા, કોડીનાર, ઉના અને નવ રચિત ગીર ગઢડા તાલુકાઓનો સમાવેશ કરવામાં આવેલો.